We zien een opvallende trend: energieflexibiliteit is snel geëvolueerd van een nicheonderwerp naar een strategische prioriteit voor bedrijven in België. De huidige cijfers en ontwikkelingen tonen duidelijk aan waarom CFO's en CSR-managers steeds meer aandacht aan dit onderwerp besteden. Deze analyse biedt een diepgaand inzicht in de kwantitatieve aspecten en strategische voordelen van energieflexibiliteit voor bedrijven in 2025.
De drijvende krachten achter de energietransitie in 2025
De elektriciteitsproductie in België bedroeg 69,9 TWh in 2025, volgens de meest recente cijfers. Deze productie alleen is echter niet voldoende om aan de groeiende vraag te voldoen (het elektriciteitsverbruik bedroeg in dezelfde periode 80,5 TWh), vooral gezien de versnelde elektrificatie van verschillende sectoren. Daarom is België opnieuw een netto-importeur van elektriciteit uit de buurlanden. De huidige energietransitie dwingt de overheden en bedrijven dan ook om hun energiestrategie fundamenteel te herzien.
Het Belgische elektriciteitssysteem ondergaat momenteel een radicale transformatie. Elia, de beheerder van het Belgische transmissienet, heeft in zijn adequacy-studies voor 2024-2034 de noodzaak van aanpassingen benadrukt om grote uitdagingen het hoofd te bieden. Deze uitdagingen omvatten de integratie van grote hoeveelheden hernieuwbare energie van +10,4 GW, investeringen in energieopslagoplossingen (+6,9 GW), digitalisering en de geleidelijke uitfasering van conventionele energiebronnen.
Uitfasering van kernenergie en behoefte aan capaciteit
Na de uitfasering van kernenergie eind 2035 zal volgens de meest recente studies van Elia een vervangingscapaciteit van 3,9 GW nodig zijn. Deze capaciteit is essentieel om de leveringszekerheid in België te garanderen, maar zal niet vanzelf ontstaan. Bedrijven die proactief reageren op deze verandering door hun energieverbruik te flexibiliseren, creëren een concurrentievoordeel in een steeds moeilijker wordende markt.
Financiële impact van energieflexibiliteit
Voor CFO's is de financiële impact van energieflexibiliteit een doorslaggevend argument. Door slim energiebeheer kunnen bedrijven aanzienlijke besparingen realiseren. Elia Group heeft in zijn studie "The Power of Flex" aangetoond dat zowel residentiële als industriële consumenten dure prijspieken kunnen vermijden door energie te verbruiken wanneer er veel koolstofarme elektriciteit beschikbaar is.
Potentieel voor concrete besparingen
Met de toenemende volatiliteit van de energieprijzen kan het verschil tussen piek- en daluren tarieven honderden euro's per MWh bedragen. Op 11/05/2025 bijvoorbeeld bereikte de energieprijs om 13 uur een historisch tarief van -462€/MWh. Voor energie-intensieve bedrijven vertaalt dit zich in potentiële besparingen van tienduizenden tot honderdduizenden euro's per jaar. Bovendien biedt deze aanpak een betere voorspelbaarheid van de energiekosten, wat de financiële planning vereenvoudigt en de risico's vermindert.
Nieuwe inkomstenstromen dankzij flexibele capaciteit
Een van de meest onderschatte aspecten van energieflexibiliteit is het potentieel om nieuwe inkomstenstromen te genereren. Bedrijven kunnen hun flexibele capaciteit aanbieden op de markten, waardoor hun energie-installaties van een eenvoudige kostenpost in een potentiële winstgenerator veranderen. Er worden vandaag twee hoofdmechanismen van flexibiliteit aangeboden via aggregatoren (Business Responsible Parties of Business Service Providers). Deze mechanismen zijn enerzijds het onbalanssysteem en anderzijds de frequentiereserves. Deze twee complementaire oplossingen helpen ELIA om het aanbod en de vraag naar elektriciteit op nationaal niveau dynamisch aan te passen (Onbalans) en om mogelijke afwijkingen van de elektrische frequentie, die gestabiliseerd moet blijven op 50 Hz, te compenseren (Frequentiereserves).
Regelgevende ontwikkelingen en hun impact
De Clean Industrial Deal en het nieuwe werkprogramma van de EU hebben de lat aanzienlijk hoger gelegd op het gebied van duurzaamheid en energie-efficiëntie. Voor Belgische bedrijven betekent dit een directe impact op hun operaties en nalevingsvereisten.
Europese en Belgische doelstellingen
Als EU-lidstaat moet België voldoen aan steeds ambitieuzere klimaatdoelstellingen. Europese studies over adequacy en flexibiliteit benadrukken het belang van flexibiliteit in het energiesysteem om deze doelstellingen te bereiken. Bedrijven die nu investeren in energieflexibiliteit positioneren zich niet alleen als leiders op het gebied van duurzaamheid, maar minimaliseren ook het risico van toekomstige nalevingskosten.
ESG-doelstellingen en CO2-reductie
Energieflexibiliteit speelt een cruciale rol bij het behalen van ESG-doelstellingen, met name op het gebied van CO2-reductie. Dit wordt steeds belangrijker voor investeerders, klanten en andere belanghebbenden.
Focus op Scope 2-emissies
Voor productiebedrijven, de chemische industrie en de transportsector biedt energieflexibiliteit een effectieve strategie om Scope 2-emissies te verminderen. Door elektriciteit te verbruiken wanneer er veel hernieuwbare energie beschikbaar is, kunnen bedrijven hun indirecte CO2-uitstoot aanzienlijk verminderen. In een markt waar ESG-beoordelingen steeds meer invloed hebben op investeringsbeslissingen en klantvoorkeuren, vormt dit een aanzienlijk concurrentievoordeel.
Operationele veerkracht in een volatiele energiemarkt
In de huidige geopolitieke context is energiezekerheid niet langer vanzelfsprekend. Slim energiebeheer en flexibel reageren op netcongestie en schaarste zijn essentieel voor de operationele continuïteit.
Voorbereiding op schommelingen
De adequacy-studies van Elia voor 2024-2034 benadrukken de noodzaak voor bedrijven om zich voor te bereiden op schommelingen in het energieaanbod. Met de toenemende afhankelijkheid van hernieuwbare energiebronnen, die van nature variabel zijn, wordt het vermogen om flexibel om te gaan met energieverbruik een cruciale factor voor operationele veerkracht.
Conclusie
De kwantitatieve gegevens van 2025 bevestigen dat energieflexibiliteit niet langer een optie is, maar een noodzaak voor bedrijven die concurrerend willen blijven. CFO's erkennen de aanzienlijke financiële voordelen, terwijl CSR-managers de bijdrage aan duurzaamheidsdoelstellingen waarderen.
De uitdagingen van het Belgische elektriciteitssysteem, met een noodzakelijke vervangingscapaciteit van 3,9 GW na de uitfasering van kernenergie, de bouw van grote batterijopslaginstallaties zoals het Green Turtle-project, en de toenemende nadruk op ESG-prestaties maken energieflexibiliteit tot een strategisch thema dat in elke bestuurskamer besproken zou moeten worden.
Bedrijven die nu investeren in flexibele oplossingen positioneren zich niet alleen als duurzame leiders, maar verzekeren zich ook van een concurrentievoordeel in een snel evoluerende energiemarkt. Voor de financiële gezondheid en de maatschappelijke impact van bedrijven is energieflexibiliteit in 2025 een onmisbaar element.