KMO's in België tonen interesse, maar moeten barrières overwinnen
Artificiële intelligentie (AI) heeft zich de afgelopen jaren razendsnel ontwikkeld. Van geautomatiseerde klantenservice tot voorspellend onderhoud en slimme datavisualisatie – AI is niet langer een futuristisch concept, maar een realiteit in het huidige bedrijfsleven. Belgische KMO’s tonen dan ook massaal interesse. Uit recente enquêtes blijkt dat een aanzienlijk deel van de bedrijfsleiders de waarde van AI inziet.
In het Digital Decade Report 2025 - Country Report Belgium worden nieuwe gegevens gepresenteerd die in 2024 zijn verzameld. Hieruit blijkt dat 24,71% van de Belgische bedrijven AI heeft geïmplementeerd (met een nationaal doel van 75% tegen 2030) na een groei van +78,93% in één jaar. Deze prestatie ligt aanzienlijk boven het EU-gemiddelde van 13,48%. België bevindt zich op koers volgens zijn nationale traject.
Tegelijkertijd is er een duidelijk verschil tussen KMO's, met een adoptiegraad van 23,09%, en grote ondernemingen, die een aanzienlijk hogere adoptiegraad van 66,27% laten zien. De kloof tussen KMO's en grote ondernemingen bedraagt daarmee 43,18 procentpunt, wat hoger is dan de EU-kloof van 28,53 procentpunt.
Eurostat en FOD Economie onderzochten de belangrijkste redenen waarom Belgische KMO’s (nog) geen AI gebruiken:
Een AI implementatie brengt een hele reeks uitdagingen met zich mee. Onderzoek van de Copenhagen Business School biedt een mooi overzicht van de belangrijkste barrières voor bedrijven bij AI adoptie.
Wat houdt Belgische KMO’s tegen? De grootste drempels in kaart gebracht
1. Gebrek aan kennis en expertise
Veel KMO's missen de interne expertise om AI-oplossingen te beoordelen of te implementeren. IT-managers weten wel wat AI is, maar hoe je het effectief inzet voor concrete businessproblemen, is vaak minder duidelijk. Deze kloof leidt tot besluiteloosheid.
2. Angst voor complexiteit
AI wordt vaak gepresenteerd als een domein voor techgiganten met miljoenenbudgetten. Dat creëert het idee dat de drempel voor kleine bedrijven te hoog ligt. Termen zoals “machine learning”, “deep learning”, “neurale netwerken” en “generatieve modellen” maken het onderwerp intimiderend.
3. Onzekerheid rond ROI
Veel IT-verantwoordelijken hebben moeite om de return on investment van AI goed in kaart te brengen. Hoe meet je de waarde van verbeterde efficiëntie of klanttevredenheid? Deze onzekerheid leidt tot uitstel.
4. Budgettaire beperkingen
KMO's opereren met beperkte middelen. Grote investeringen worden enkel overwogen als er een duidelijke en snelle terugverdientijd is. AI wordt onterecht nog vaak gezien als een kost in plaats van een hefboom.
5. Wetgeving en compliance
De AI Act van de Europese Unie werpt extra vragen op. Wat mag nog? Wat wordt verboden? Wat moet gedocumenteerd worden? De onzekerheid rond regelgeving remt de adoptie, terwijl duidelijke richtlijnen juist een kans bieden.
Waarom wachten riskant is: de strategische waarde van early adopters
AI versnelt sneller dan ooit
Volgens het Stanford AI Index Report 2025 gebruikte 78% van de bedrijven AI in 2024 – een sterke stijging ten opzichte van 55% in 2023. De technologie evolueert niet lineair, maar exponentieel. Wie vandaag nog twijflt, staat morgen op achterstand.
Concurrentievoordeel door datavoorsprong
AI-systemen worden slimmer door data. KMO’s die nu starten met het verzamelen en structureren van gegevens, bouwen een onoverbrugbaar voordeel op. Hoe langer je wacht, hoe meer je concurrentie voorligt in inzichten, klantenbinding en efficiëntie.
De positieve feedbackloop van AI
Hoe meer een bedrijf AI gebruikt, hoe sneller de voordelen zich opstapelen: meer data → betere AI → meer voordeel. Dit effect zorgt ervoor dat early adopters zich steeds verder losmaken van achterblijvers.
Praktisch stappenplan voor AI-implementatie in jouw KMO
AI hoeft geen mammoetproject te zijn. Succesvolle implementaties verlopen in fases. Hier is een praktisch stappenplan:
- Stap 1: Identificeer een concreet probleem
Ga niet op zoek naar “wat AI kan”, maar vraag: “Welke operationele uitdagingen kunnen we oplossen met technologie?” Denk aan terugkerende fouten in administratie, wachttijden bij jullie klantendienst of inefficiënte processen. Bezlangrijk hierbij is om ook de groottte van de populatie mee in rekening te brengen. Echte winst zal immers pas gehaald worden, indien de groep voldoende groot is.
- Stap 2: Start klein met een pilotproject
Kies één proces of afdeling. Formuleer duidelijke doelstellingen: wil je tijd besparen? Fouten verminderen? Klantbeleving verbeteren? Meet het verschil.
- Stap 3: Evalueer en schaaf bij
Zorg voor feedbackloops. Verzamel inzichten, pas bij waar nodig, en leer. AI moet het bedrijf of de organisatie kennen om tot optimale resultaten te komen. Stap 4: Schaal op
Breid je succesvolle pilot uit naar andere delen van het bedrijf. Denk ook aan koppelingen met bestaande systemen (CRM, ERP, etc.).
- Stap 5: Veranker AI in je organisatiecultuur
Maak AI deel van je strategie. Investeer in opleiding, deel kennis, en stimuleer een cultuur van data-driven werken.
AI als collega, niet als bedreiging
De mythe van banenverlies
De vrees voor jobverlies door AI leeft sterk, maar cijfers tonen een ander verhaal. Volgens het World Economic Forum zal AI tegen 2025 wereldwijd 85 miljoen jobs vervangen, maar tegelijk 97 miljoen nieuwe functies creëren.
In België denkt een kwart van de bedrijven minder personeel nodig te hebben door AI. Tegelijk zegt een derde nood te hebben aan andere competenties.
Nieuwe vaardigheden zijn nieuwe opportuniteiten
AI creëert vraag naar data-analisten, procescoördinatoren, AI-trainers en digitale projectmanagers. IT-managers kunnen hierop inspelen door bestaande teams bij te scholen of gericht te rekruteren.
Vacatures met AI-vaardigheden zijn in België met 1,9% gestegen.
AI is betaalbaarder dan je denkt
Dalende kost, stijgende prestaties
AI-oplossingen zijn sinds 2023 gemiddeld 75% goedkoper geworden. Tegelijk zijn prestaties met 50% verbeterd. Waar vroeger een project maanden en tienduizenden euro’s kostte, kan dat nu voor een fractie van het budget én in weken.
Herdefinieer ROI
Klassieke ROI-metrieken meten winst. Moderne AI-projecten tonen vooral impact op efficiëntie, klantentevredenheid en foutmarges. In 2025 is “productiviteit” voor veel bedrijven belangrijker geworden dan directe winstgroei.
AI in sectoren: concrete toepassingen voor Belgische KMO's
1. Industrie
- Voorspellend onderhoud op machines
- Kwaliteitscontrole via computer vision
- Vraagvoorspelling in de supply chain
- Real-time tracking met anomaly detection
2. Retail
- AI-gedreven personalisatie in e-commerce
- Slim voorraadbeheer
- Klantenservice via chatbots
- Lees meer: https://www.ibm.com/think/tutorials/crewai-example-multimodal-agent-retail-shelf-optimization-watsonx
3. Logistiek
- Route-optimalisatie
- Automatische orderverwerking
4. HR & administratie
- CV-screening en matchingsoftware
- Chatbots voor HR-vragen
- Workflow automatisatie (vb. contractbeheer)
- Lees meer: https://www.ibm.com/products/watsonx-orchestrate/human-resources
De rol van de IT-manager: bruggenbouwer en katalysator
Als IT-verantwoordelijke in een KMO speel jij een sleutelrol. Jij hebt het overzicht van processen, tools, risico’s én de connectie met de strategische doelstellingen van het bedrijf. Jouw rol:
- Maak AI bespreekbaar in het management
- Identificeer quickwins en startpilots
- Informeer over wetgeving en trends
- Verbind technologie met businesswaarde
Conclusie: het momentum is nú
AI is geen hype meer. Het is een strategisch instrument dat beslissend zal zijn voor de competitiviteit van KMO’s in de komende vijf jaar. Door nu klein te starten, bouw je aan schaalbaar succes. Door de juiste stappen te zetten, maak je van AI een bondgenoot in plaats van een bedreiging.
AI is geen tovermiddel. Maar in handen van visionaire KMO’s, wordt het een versneller van groei, innovatie en veerkracht.
👇 Wil je de eerste stap zetten? Wij helpen je graag
Heb je vragen over hoe AI past binnen jouw IT-omgeving of bedrijfsstrategie? Wil je concrete cases of tools bekijken die werken voor jouw onderneming?
👉 Contacteer ons voor een vrijblijvend gesprek.
👉 Of houd onze communicatie in de gaten: op 5 september 2025 organiseren we samen met IBM een gratis webinar rond praktische AI-implementatie.